เปิดขั้นตอนการขอใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน (ร.ง. 4)

โรงงานอุตสาหกรรมที่ต้องใช้ไฟฟ้าเป็นจำนวนมาก จำเป็นต้องขออนุญาต ด้วยใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน(ร.ง. 4)    เนื่องจากโรงงานอุตสาหกรรมมีผลกระทบหลายด้าน ทั้งต่อ สิ่งแวดล้อม ความปลอดภัย และชุมชนโดย ซึ่งตามกฎหมายจำเป็นต้องถูกควบคุมตามกฎหมาย

ใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน(ร.ง. 4) คืออะไร

ใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน หรือ ร.ง. 4 คือ เอกสารสำคัญที่กรมโรงงานอุตสาหกรรมออกให้กับโรงงานประเภทที่ 3 ซึ่งมีเครื่องจักรเกิน 75 แรงม้า และมีพนักงานมากกว่า 75 คน โดยตามพระราชบัญญัติโรงงานฉบับปรับปรุงล่าสุด ใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงานไม่มีวันหมดอายุ แต่ผู้ประกอบการยังคงต้องชำระค่าธรรมเนียมรายปีตามกำลังแรงม้าที่ใช้

ทำไมต้องขอใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน

การขอใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน หรือการขอ ร.ง. 4เป็นขั้นตอนสำคัญที่ผู้ประกอบการต้องดำเนินการตามกฎหมาย เพื่อให้มั่นใจว่าการดำเนินงานของโรงงานจะเป็นไปอย่างปลอดภัยและไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม รวมถึงชุมชนโดยรอบ

เพื่อควบคุมให้ได้มาตรฐานและความปลอดภัยนตามกฏหมาย

การขอใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงานเป็นกระบวนการสำคัญที่ช่วยควบคุมมาตรฐานการดำเนินงานของโรงงานให้เป็นไปตามที่กฎหมายกำหนด ทั้งในด้านความปลอดภัย สุขอนามัย และการจัดการสิ่งแวดล้อม โดยมีการตรวจสอบทั้งด้านโครงสร้างอาคาร ระบบการผลิต และมาตรการป้องกันผลกระทบต่าง ๆ ด้วย

ไม่ทำให้เกิดผลเสียกระทบกับสิ่งแวดล้อมของสังคม

การขอใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงานยังช่วยควบคุมไม่ให้การดำเนินงานของโรงงานส่งผลกระทบเชิงลบต่อชุมชนและสิ่งแวดล้อม โดยมีการกำหนดมาตรการควบคุมมลพิษทั้งทางอากาศ น้ำ และเสียง รวมถึงการจัดการของเสียอุตสาหกรรมอย่างเป็นระบบ เพื่อให้โรงงานสามารถอยู่ร่วมกับชุมชนได้อย่างยั่งยืน

ขอใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงานที่ไหน

• สำหรับผู้ประกอบการในเขตกรุงเทพมหานคร สามารถยื่นขอใบอนุญาตได้ที่ศูนย์บริการสารพันทันใจ กรมโรงงานอุตสาหกรรม ในวันจันทร์-ศุกร์ เวลา 08.30-16.30 น. หรือสามารถยื่นคำขอผ่านระบบออนไลน์ได้ที่ระบบยื่นคำขออนุญาตประกอบกิจการโรงงานแบบดิจิทัล
• สำหรับผู้ประกอบการในต่างจังหวัด สามารถยื่นเรื่องได้ที่สำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดในพื้นที่ที่โรงงานตั้งอยู่

เงื่อนไขในการขอใบอนุญาตโรงงาน

• โรงงานจำพวกที่ 2 ต้องแจ้งให้เจ้าหน้าที่ทราบก่อนเริ่มประกอบกิจการ แต่ไม่ต้องขออนุญาต
• โรงงานจำพวกที่ 3 ต้องได้รับใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน (ร.ง. 4) ก่อนเริ่มประกอบกิจการ
• ต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขที่กำหนดในใบอนุญาตอย่างเคร่งครัด
• ต้องชำระค่าธรรมเนียมรายปีตามที่กฎหมายกำหนด

เอกสารที่ต้องเตรียมในการขอใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน

• แบบคำขออนุญาตประกอบกิจการโรงงาน (ร.ง. 3)
• สำเนาหนังสือรับรองการจดทะเบียนนิติบุคคล (กรณีเป็นนิติบุคคล)
• สำเนาบัตรประชาชนและทะเบียนบ้านของผู้ยื่นคำขอ
• หนังสือมอบอำนาจ (ถ้ามี)
• เอกสารแสดงสิทธิในการใช้ที่ดิน
• แบบแปลนอาคารโรงงานและแผนผังการติดตั้งเครื่องจักร
• รายละเอียดขั้นตอนกระบวนการผลิต
• รายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม (ถ้าจำเป็น)

ขั้นตอนการขอใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน

• ศึกษาและรวบรวมเอกสารที่จำเป็นทั้งหมดให้ครบถ้วน
• ยื่นคำขออนุญาตพร้อมเอกสารประกอบทั้งหมดต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง
• เจ้าหน้าที่ตรวจสอบความถูกต้องของเอกสารและสถานที่ตั้งโรงงาน
• รอผลการพิจารณาประมาณ 30 วัน
• เมื่อได้รับอนุมัติ ชำระค่าธรรมเนียมและรับใบอนุญาต
• หากไม่ได้รับอนุมัติ สามารถยื่นอุทธรณ์ได้ภายใน 30 วัน

ขั้นตอนการพิจารณาอนุญาตโรงงานมีอะไรบ้าง

เมื่อยื่นคำขอใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงานแล้ว เจ้าหน้าที่จะดำเนินการตรวจสอบความถูกต้องของเอกสารและสถานที่ตั้งโรงงาน โดยพิจารณาทั้งด้านกระบวนการผลิต ระบบป้องกันมลพิษ และระบบบำบัดของเสีย หากผ่านการพิจารณา ผู้ประกอบการจะต้องชำระค่าธรรมเนียมและดำเนินการจัดตั้งโรงงานภายในระยะเวลาที่กำหนด

ประเภทของโรงงานที่ต้องขออนุญาต

ตามพระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ. 2535 ได้แบ่งประเภทโรงงานออกเป็น 3 จำพวก โดยพิจารณาจากขนาดของเครื่องจักรและจำนวนคนงาน เพื่อกำหนดมาตรการควบคุมที่เหมาะสมกับขนาดและความเสี่ยงของแต่ละประเภทโรงงาน

โรงงานจำพวกที่ 1

โรงงานจำพวกที่ 1 เป็นโรงงานขนาดเล็กที่มีเครื่องจักรไม่เกิน 20 แรงม้า และมีคนงานไม่เกิน 20 คน โรงงานประเภทนี้ไม่จำเป็นต้องขอใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน แต่ต้องปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ที่กระทรวงอุตสาหกรรมกำหนด เช่น โรงงานผลิตน้ำแข็งขนาดเล็ก โรงสีข้าวขนาดเล็ก หรือโรงงานทำขนมปังขนาดเล็ก เป็นต้น

โรงงานจำพวกที่ 2

โรงงานจำพวกที่ 2 เป็นโรงงานขนาดกลางที่มีเครื่องจักรระหว่าง 20-50 แรงม้า หรือมีคนงาน 20-50 คน โรงงานประเภทนี้ไม่ต้องขออนุญาต แต่ต้องแจ้งให้กรมโรงงานอุตสาหกรรมทราบก่อนเริ่มประกอบกิจการ และต้องปฏิบัติตามหลักเกณฑ์และเงื่อนไขที่กำหนด รวมถึงต้องชำระค่าธรรมเนียมรายปี ตัวอย่างเช่น โรงงานผลิตเครื่องเรือนจากไม้ โรงงานผลิตขนมขนาดกลาง หรือโรงงานทำน้ำแข็งขนาดกลาง

โรงงานจำพวกที่ 3

โรงงานจำพวกที่ 3 เป็นโรงงานขนาดใหญ่ที่มีเครื่องจักรเกิน 50 แรงม้า หรือมีคนงานเกิน 50 คน รวมถึงโรงงานที่อาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม โรงงานประเภทนี้ต้องได้รับใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน (ร.ง. 4) ก่อนเริ่มประกอบกิจการ และต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขที่กำหนดในใบอนุญาตอย่างเคร่งครัด เช่น โรงงานผลิตเคมีภัณฑ์ โรงงานผลิตชิ้นส่วนอิเล็กทรอนิกส์ หรือโรงงานผลิตอาหารขนาดใหญ่

โรงงานห้ามจัดตั้งบริเวณใดบ้าง

การเลือกทำเลที่ตั้งโรงงานเป็นปัจจัยสำคัญที่ผู้ประกอบการต้องพิจารณาอย่างรอบคอบ โดยมีข้อห้ามในการจัดตั้งโรงงานในพื้นที่ต่าง ๆ ดังนี้

• เขตพื้นที่อยู่อาศัยและชุมชน : ห้ามตั้งโรงงานในบริเวณหมู่บ้านจัดสรร อาคารชุดพักอาศัย และพื้นที่ชุมชนหนาแน่น
• พื้นที่สาธารณประโยชน์ : ห้ามตั้งโรงงานในรัศมี 100 เมตรจากเขตโรงเรียน สถานศึกษา ศาสนสถาน โรงพยาบาล และสถานที่ราชการ
• เขตอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม : ห้ามตั้งโรงงานในพื้นที่อุทยานแห่งชาติ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า และพื้นที่ชุ่มน้ำที่มีความสำคัญระหว่างประเทศ
• พื้นที่เสี่ยงภัยธรรมชาติ : ห้ามตั้งโรงงานในพื้นที่เสี่ยงต่อการเกิดดินถล่ม น้ำท่วมซ้ำซาก หรือพื้นที่ที่อาจได้รับผลกระทบจากภัยธรรมชาติรุนแรง
• เขตควบคุมมลพิษ : ห้ามตั้งโรงงานในพื้นที่ที่มีปัญหามลพิษสะสมเกินค่ามาตรฐาน หรือพื้นที่ที่กำหนดให้เป็นเขตควบคุมมลพิษพิเศษ

ถ้าไม่ขอใบอนุญาตติดตั้งโรงงาน จะเกิดอะไรขึ้นบ้าง

การฝ่าฝืนไม่ขอใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงานถือเป็นความผิดตามกฎหมายที่มีบทลงโทษรุนแรง โดยมีรายละเอียดดังนี้

• สำหรับโรงงานจำพวกที่ 2 ที่ไม่แจ้งให้เจ้าหน้าที่ทราบก่อนเริ่มประกอบกิจการ มีโทษจำคุกไม่เกิน 6 เดือน หรือปรับไม่เกิน 50,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ และหากแจ้งข้อมูลไม่ครบถ้วน มีโทษปรับไม่เกิน 20,000 บาท
• สำหรับโรงงานจำพวกที่ 3 ที่ประกอบกิจการโดยไม่ได้รับอนุญาต มีโทษจำคุกไม่เกิน 2 ปี หรือปรับไม่เกิน 200,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ นอกจากนี้ยังอาจถูกสั่งให้หยุดประกอบกิจการและดำเนินการแก้ไขให้ถูกต้องตามกฎหมาย

ติดตั้งโซลาร์เซลล์ให้กับโรงงาน ต้องขออนุญาตหรือไม่

กรณีที่ไม่ต้องขออนุญาต  
1. ติดตั้งโซลาร์เซลล์เพื่อใช้ไฟฟ้าในโรงงานของตัวเอง เช่น ติดตั้งบนหลังคาโรงงานเพื่อลดค่าไฟ  ไม่ได้ขายไฟฟ้าให้คนอื่น ไม่เกิน 1 MW
2. ไม่ใช่ระบบขนาดใหญ่ระดับ “โรงไฟฟ้า” แบบนี้ มักไม่ต้องขอ รง.4 เพิ่มเติม แต่อาจต้องแจ้งหน่วยงานอื่น เช่น การไฟฟ้า, กกพ.
3. ไม่มีการผลิต ขาย หรือจำหน่ายไฟ เป็นระบบ on-grid หรือ off-grid เพื่อใช้ภายในเท่านั้น กิจกรรมไม่ได้เข้าข่าย “การผลิตพลังงานเพื่อธุรกิจ”

กรณีที่ ต้องขออนุญาตณีที่อาจต้องขอ รง.4 หรือใบอนุญาตอื่นเพิ่มเติม

1. ติดตั้งในระดับใหญ่ เช่น Solar Farm หรือโรงไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ เกิน 1 MW เป็นต้นไป
2. หากติดตั้งเพื่อ “ขายไฟฟ้าเข้าระบบการไฟฟ้า” หรือทำเป็นธุรกิจ แบบนี้ถือว่าเป็น “กิจการพลังงาน” ตาม พ.ร.บ. การประกอบกิจการพลังงาน พ.ศ. 2550 ต้องขออนุญาตจาก กกพ. (คณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน) และหากมีโรงงานประกอบกิจการ ก็อาจต้อง ขอ รง.4 ด้วย
3. ติดตั้งโซลาร์เซลล์ในโรงงานที่อยู่ระหว่างการขอ รง.4 อยู่แล้ว  ต้องแจ้งรวมในแผนผังและรายการเครื่องจักรที่ยื่นขออนุญาต

การขอใบอนุญาตประกอบกิจการโรงงาน (ร.ง. 4) เป็นขั้นตอนสำคัญที่ผู้ประกอบการต้องดำเนินการให้ถูกต้องตามกฎหมาย เพื่อให้การดำเนินธุรกิจเป็นไปอย่างราบรื่นและยั่งยืน การมีใบอนุญาตฯ ไม่เพียงแต่ช่วยให้โรงงานดำเนินการได้อย่างถูกกฎหมาย แต่ยังเป็นการรับรองว่าโรงงานมีมาตรฐานความปลอดภัยและการจัดการสิ่งแวดล้อมที่ดี

ในการพัฒนาโรงงานให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ผู้ประกอบการสามารถพิจารณาติดตั้งระบบโซลาร์เซลล์เพื่อลดต้นทุนค่าไฟฟ้าในระยะยาว นอกจากจะช่วยประหยัดค่าไฟฟ้าได้สูงสุดถึง 30% แล้ว ยังเป็นการแสดงความรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อมและสร้างภาพลักษณ์ที่ดีให้กับองค์กรอีกด้วย